Hiçbir Yer /
Outopos
Ütopya, köken
olarak Yunanca "yok/olmayan" anlamındaki ou, "mükemmel
olan" anlamındaki eu ve "yer/toprak/ülke" anlamındaki topos
sözcüklerinden türemiştir. Tüyap 2017 “Gerçekçi Ütopyalar” davetiyle Bahçe
Sanat inisiyatifi “Hiçbir Yer / Outopos ” sergisinde ütopyayı kavramsal olarak
ele alır.
Nikolas Bourriau
“Bakan kişiden pasif olmasını isteyen bir sanat ‘otoriter bir sanat’tır.”
der.
“Hiçbir Yer”
Sergisinde, sergi mekanı merkezde yer alan hexagonal ayna ile anıtsal bir
yapıya sahipmiş gibi izleyiciyi merkeze çekse de; izleyici odaklanmaya
çalıştığında kendi bakışını, havada asılı olan resimlerin parça parça
görünüşüne, boşluğa ve tekrar kendine yönlendirilmiş bulur. Her bir noktadan
bakışın aynada yansımasıyla izleyecinin gözünde tekrar gerçekleştiği farklı
merkezler oluşmuş olur. Dahil olan her gözün tekrar gerçekleştirdiği edilgen
olmayan yeni bir uzam zaman oluşur.
Sergi mekanında
ayna kullanımı Foucault’nun heterotopyayı açıklarken kullandığı ayna kavramıyla
bağlamlanır. “... aynada kendimi
olmadığım yerde görürüm, yüzeyin ardından sanal olarak açılan gerçekdışı bir
mekanda görürüm, ordayımdır, olmadığım yerde: ayna ütopyası. fakat gerçekten
var olduğum ölçüde ve benim bulunduğum yerde bir tür geri dönüş etkisine sahip
olduğum ölçüde, ayna aynı zamanda heterotopyadır; kendimi orada gördüğümden, bulunduğum yerde
olmadığımı aynadan yola çıkarak keşfederim. aynanın öte yüzünde olan bu sanal
mekanın dibinde, bir anlamda bana yönelen bu bakış dolayısıyla kendime geri
dönerim ve gözlerimi kendime doğru yöneltmeye ve yeniden kendimi bulduğum yerde
oluşturmaya yeniden başlarım.”
Foucault heterotopia kavramıyla, bir çok bölük pörçük
olanaklı dünyanın “olanaksız bir mekân” da bir arada bulunmasını ya da, daha
yalın bir biçimde, ortak olarak ölçülemeyeceği halde birbiriyle üst üste veya
yan yana getirilmiş mekânları anlatır. Bahçe Sanat inisiyatifi düzenlediği mekanda, resimlerin yansıdığı izleyenin
de kendini resimlerle ve boşlukla birlikte gördüğü ayna ile oluşan uzam, Foucault’nun
hetorotopik mekanına yaklaşır.
